Bunkernummer
B16
Oud Bunkernummer
CA21
Lokatie
Astene
Toegankelijkheid
Niet meer van toepassing. Bunker werd gesloopt.
Aantal kamers
2 gescheiden kamers met achteraan de mitrailleurkamer een sas
Aantal schietgaten
2
Type geschut
1 x AC en 1 x MI
Bijhorende vuurrichting

Westen

Korte beschrijving van de bunker

  • Uitwendige kenmerken.
  • De hoeken waren origineel afgewerkt in baksteen. Daarna was het geheel glad gecementeerd.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Het rechter schietgat voor de mitrailleur was gecamoufleerd als een vals raam. Het bevond zich achter luiken in gegalvaniseerd plaatijzer, openend in 2 richtingen, elk 0.45m x 1.60m (BxH) . Hierop waren dan houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog meer het uitzicht van een echt raam te geven.
  • Het linker schietgat voor het kanon was gecamoufleerd als een groter raam en zat verborgen achter houten luiken, openend in 2 richtingen, elk 0.80m x 2.00m (BxH) met ook hier op de buitenzijde houten raamprofielen op bevestigd.
  • Op de linker zijkant zou de bunker nog een vals raam hebben gehad. Dit was uitgewerkt als een gefixeerde gegalvaniseerde plaat met opnieuw daarop houten raamprofielen gekleefd. Het raam was 0.90m x 1.60m (BxH) groot. Mysterieus is wel dat op een oude foto van deze bunker zoals deze terug te vinden is in het Duitse Taschenbuch, geen vals raam te bespeuren valt. Dit zou er wel op kunnen wijzen dat de foto die van deze bunker bestaat reeds de tweede versie betreft van deze bunker (zie verderop).
  • De bunker had een plat dak en was aan de bovenrand voorzien van een fraaie kroonlijst, rondom de volledige bunker.
  • Het platte dak van de kanonkamer had een afvoergoot in de richting van het platte dak van de mitrailleurkamer. Dit tweede plat dak had op zijn beurt dan een zinken afvoergoot naar de grond die eindigde met een gietijzeren dolfijn.
  • Om het bunkertje te betreden was het toegangssas voorzien van enkele in beton gegoten treden. Beneden in dit sas was een sterfputje voorzien.
  • Het toegangssas en de mitrailleurkamer werden gescheiden door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang tot het sas van de mitrailleurkamer was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • De eigenlijke toegang tot de kanonkamer was afgesloten met een traliehek in smeedijzer, openend in twee richtingen van elk 1.10m x 2.10m (BxH).
  • In elke kanonkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 speciaal in de bodem ingewerkt staketsel op een zeer kort spoor om scharnierend het C47 kanon zeer snel te kunnen veranderen van vuurrichting
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Het terrein van de bunker was afgescheiden van de openbare weg met een haag waarin een poortje was voorzien van 1.00m x 1.20m hoog om het terrein te betreden.
  • De bunker had een uitwendig uitzicht dat sterk gebaseerd was op een tweetal gebouwen die eveneens langs dezelfde steenweg in de directe omgeving stonden. Dit waren beiden gebouwen van de hand van de beroemde architect Henry Van De Velde, onder andere ook bekend van de Gentse Boekentoren.
  • Structuur.
  • Hij bevatte twee gescheiden kamers, één voor mitrailleur en één voor een mobiel 47mm kanon.
  • Opmerkingen.
  • De bunker stond tussen B1 (617 m) en B2 (400 m) en gaf dekking aan B1 vlak naast de Leie.
  • De onteigening van het originele perceel waar de bunker opstond was bezit van de familie Billiet, wonende te Gent. De onteigening omvatte een perceel grond gelegen tegen de toenmalige Emiel Clauslaan. Gezien de lokatie vlak naast de steenweg, waren er geen bijkomende erfdienstbaarheden.
  • De onteigening werd getekend voor een bedrag van 8.000 Bef. op 17 januari 1935.
  • Omdat er in de periode 1937-38 grote aanpassingswerken werden uitgevoerd aan de Emiel Clauslaan, had dit ook gevolgen voor een aantal bunkers langs deze steenweg. Zo werd er achter de bunkers As6 en As7 ruimte voorzien voor het voorbijkomen van het fietspad naast de steenweg die werd verbreed. Ter hoogte van de bunker B16 lukten de aanpassingen echter niet zo vlot. Hier werd daarom gekozen om de recent gebouwde bunker B16 opnieuw te slopen en enkele tientallen meters verder op een gelijkaardige positie ten opzichte van het licht gewijzigde tracé van de steenweg opnieuw op te bouwen. Al deze werken werden bekostigd door "Bruggen en Wegen".
  • De eerste teruggevonden briefwisseling omtrent deze sloop en wederopbouw dateert van 7 mei 1937. Hierin voorziet men een kostprijs voor de bouw van een nieuwe gelijkaardige bunker met recuperatie van zaken zoals deuren, luiken, chardome, opstellingen voor kanon,...uit de te slopen bunker. Men voorzag hiervoor een kostprijs van 102.500 Bef. Dit bedrag is reeds aanzienlijk hoger dan de originele aankoopsprijs van de grond en de bouw van de eerste bunker. Deze zou op basis van de prijzen gehanteerd door bouwfirma C en gemiddelde hoeveelheden zoals teruggevonden bij de detailkostprijzen van bouwfirma A en B ongeveer 70.000 Bef. moet hebben gekost. Men rekende omwille van inflatiekosten tussen de periode 1935 en 1937 reeds op een meerkost van +/- 30%. De uiteindelijke sloop en heropbouw hebben allicht plaats gevonden eind 1937, begin 1938.
  • Ook zeer interessant om te vermelden is dat volgende gebouwen van de hand van architect Henry Van De Velde, als camouflagevoorbeeld moeten hebben gediend. Het betreft enerzijds een restaurant net naast de Leie dat gebouwd werd in 1932 in volledig identieke stijl en de gebouwen van de dokterspraktijk van Dokter Martens (rechtover vorig restaurant), beiden zeer kortbij de lokatie waar beide versies van de bunker werden gebouwd.
  • De mitrailleurkamer was standaard voorzien voor de opstelling van een Maximmitrailleur. Daarnaast was ze ook voorzien voor het opstellen van een Hotchkiss- of Coltmitrailleur.
  • De eerst vermelde lokatie van de bunker (zie foto's verderop) is 100% zeker juist. De tweede lokatie is zo goed als zeker maar hiervan vindt ik voorlopig geen originele documenten die dit bevestigen.
  • Mocht u toch meer info weten over de tweede versie van deze bunker alsook de exacte lokatie, blijft deze informatie hierover zeker welkom.
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject C terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet de eerste versie van dit bunkertje ongeveer 69.996,96 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 70.246,96 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden

  • De originele lokatie van de bunker moet in het verlengde geweest zijn van de plaats waar vroeger de steenweg komende van Deinze een knik maakte naar links. Dit moet ongeveer ter hoogte zijn van de huidige bushalte. Hij zou dan wel grotendeels op de huidige steenweg hebben gestaan en werd toen reeds gesloopt omwille van verbredingswerken van de toenmalige oude steenweg.
  • De tweede lokatie moet ongeveer 10 of 20 meter verder gelegen hebben langs dezelfde steenweg. Alleen diende deze opnieuw gesloopt te worden bij het doortrekken van de nieuwe steenweg (afsnijden oud stuk van steenweg - huidige kasseiweg). Deze lokatie is zo goed als zeker maar niet 100% juist gelokaliseerd wegens het ontbreken van bewijzende documenten.
Bijhorende foto's
Origineel schets horende bij de onteigening voor de bunker. De schets is zodanig bleek dat hij heel moeilijk in te scannen valt. Daarom werd hij hier negatief afgebeeld om toch nog een klein beetje zichtbaar te zijn op scan. Centraal ziet u het onteigende perceel. Links ervan de gebouwen van de kliniek Dokter Martens.
Deze schets is allicht iets meer zeggend en toont ongeveer hetzelfde. De schets hoort bij een beperkte bouwaanvraag van de kliniek Dokter Martens die eventueel invloed kon hebben op het schootsveld van B16.
Op nevenstaande luchtfoto van Gis Vlaanderen werd bovenstaande schets bijkomend getekend. Hierdoor krijgt men een vrij exacte lokatie van de originele bunker die heden zo goed als zeker centraal op de nieuwe steenweg zou hebben gestaan.
Foto van Google Streetview waarop vrij exact de originele lokatie van de eerste versie van deze bunker zichtbaar moet zijn. De bunker moet ongeveer midden op de huidige steenweg (rechter rijvak) gestaan hebben ter hoogte van het bushokje.
Terreinschets horende bij originele bunkerplannen. Op de schets zie je duidelijk op de hoek van de kanonkamer een paal staan langs de weg. Deze komt nog duidelijk zichtbaar terug op een oude originele foto uit het Taschenbuch Belgisches Heer.
Grondplan van deze tweemaal afgebroken bunker. Zoals u ziet heeft de bunker op deze schets een vals raam op zijn linker zijkant. Dit raam is wel op de bestaande foto van deze bunker niet te zien. Mogelijks is dit een afwijking die misschien aantoont dat de foto wel degelijk van de tweede versie van deze bunker zou kunnen zijn genomen.
b16
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. Dit was de kanonkamer. Het schietgat was verstopt achter een soort grotere deur. Deze kamer was ook een heel stuk hoger dan de er naast liggende mitrailleurkamer.
Doorsnede CD bij bovenstaand grondplan. Dit is de doorsnede ter hoogte van de mitrailleurkamer met daarachter het toegangssas. Op de achtergrond de hogere kanonkamer. Volgens deze schets zouden de luiken van de mitrailleurkamer wel degelijk kleiner geweest zijn.
Doorsnede EF bij bovenstaand grondplan is een dwarsdoorsnede van de bunker.
Dakplan horende bij bovenstaand grondplan. Je merkt dat het regenwater van het dak van de kanonkamer wordt afgeleid naar het dak van de mitrailleurkamer om zo via een afvoerpijp naar de begane grond te worden afgevoerd.
Nogmaals een foto van Google Streetview. Hier de meest waarschijnlijke lokatie van de tweede, eveneens gesloopte versie van deze bunker. Deze moet allicht gelokaliseerd worden een twintigtal meters voorbij het bushokje, allicht eveneens op het rechter rijvak of busvak.
Originele foto uit het Duitse Taschenbuch Belgisches Heer. Op deze originele foto is wel degelijk vooraan een wit paaltje te zien dat ook duidelijk zichtbaar is op de situatieschets van de bunker op het terrein waar hij ooit gebouwd werd. Wel een duidelijk verschil met het originele plan is het ontbreken van een vals raam op de zijmuur van de kanonkamer.
Bunker B16 langs de steenweg te Astene, afgebroken, Taschenbuch Belgisches Heer
Schets naar bovenstaande foto waarbij de details wat meer geaccentueerd werden.
schets naar foto uit Taschenbuch bunker B16 te Astene
Dit restaurant is juist naast de Leie gelegen in de directe buurt van waar de bunker ooit moet gestaan hebben (overkant van de weg). Het is gebouwd in 1932 en is van bouwstijl zeer identiek met wat u op de foto uit 1938 van het bunkertje kunt zien. Het heeft zeker inspiratie gegeven aan de personen die moesten instaan voor de camouflage van de bunker.
camouflagevoorbeeld voor bunker B16
Ook bij deze dokterspraktijk aan de overkant van de weg zijn verschillende gelijkenissen met het verdwenen bunkertje te vinden. Beide gebouwen zijn van de hand van de beroemde architect Henry Van De Velde, die ook de Gentse Boekentoren ontwierp.
dokterswoning langs Emiel Clauslaan
 
Vorige (B15)
Vorige (B4)
Volgende (B17)